Środki unijne dla gospodarstw rolnych

Mimo przekształceń własnościowych na naszych terenach babicka gmina jest ciągle gminą rolniczą. Wiele osób korzysta tu z dopłat obszarowych i do produkcji rolnej. Jaki będzie poziom dofinansowania rolnictwa w nowym okresie budżetowym Unii Europejskiej w latach 2007-2013? - z tym pytaniem zwróciliśmy się do Marcina Zająca- kierownika Biura Powiatowego Warszawa Zachód w Wojcieszynie, należącego do Mazowieckiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Od czasu mojej ostatniej wizyty w Biurze Powiatowym w Wojcieszynie wiele się zmieniło, kiedyś było tu zatrudnionych zaledwie kilka osób...
- To prawda, dziś pracuje u nas 25 osób, a planujemy jeszcze zwiększenie obsady stanowisk do 32. Obecnie nasz budynek w Wojcieszynie jest już za mały na potrzeby biura. Ilość spraw, którymi się zajmujemy, rośnie wprost lawinowo.

Z czego to wynika?
- Nasze Biuro jest dość specyficzne, obsługujemy bowiem nie tylko Powiat Warszawski Zachodni, ale także całą Warszawę. A warto wiedzieć, że dziś więcej jest rolników w stolicy niż w całym powiecie. Realizujemy przeszło 8 tysięcy wniosków dotyczących płatności obszarowych i sądzę, że ponad połowa pochodzi właśnie z Warszawy. Wiele osób, które mieszkają w stolicy, jest dziś właścicielami gospodarstw położonych w różnych rejonach kraju. Do nas właśnie składają wszystkie wnioski dotyczące dofinansowania produkcji rolnej, ponieważ trzeba je składać tam, gdzie jest się zameldowanym.

Jakich spraw jest najwięcej?
Zdecydowanie przeważają dokumenty IRZ-związane z handlem zwierzętami i mięsem. W ubiegłym roku przyjęliśmy ich ponad 115 tysięcy! Dla wszystkich zwierząt prowadzi się pełną dokumentację od narodzin aż po sprzedaż czy ubój. W babickiej gminie zwierząt hodowlanych jest już niewiele, trochę więcej rolnicy hodują w zachodniej części powiatu, zdecydowanie jednak przeważa stolica. Tam bowiem zarejestrowane są firmy prowadzące działalność w handlu zwierzętami na terenie całego kraju, a nawet Europy. W tym kontekście liczby związane z rentami strukturalnymi- 182, gospodarstwami niskotowarowymi- 198, dopłatami rolnośrodowiskowymi - 471, czy zalesieniami - 203 są już niewielkie.
Jednak trzeba wszystkie sprawy prowadzone przez Biuro postrzegać całościowo. W wielu dziedzinach rolnictwa nasze działania trwają przez lata. Np. sprawy dotyczące gospodarstw niskotowarowych - 5 lat, zalesień - 20 lat. Co roku trzeba wrócić do wniosków rozpoczętych kilka lat temu, naliczyć odpowiednią kwotę i wysłać ją do rolnika, a ciągle przecież przybywa nowych spraw. W związku z tym, nasi pracownicy są już bardzo obciążeni, konieczne staje się zatem zwiększenie zatrudnienia i rozbudowa siedziby.

Dziś posiadanie ziemi stało się specyficzną lokatą kapitału.
Nie tylko lokatą, ale i dobrym biznesem. W ostatnim czasie dzięki jednemu z działań Agencji bardzo podniosła się wartość ziemi w Polsce, zwłaszcza słabszej IVVI klasy. Jest to związane z dofinansowaniem zalesień. Wiele osób kupiło z byłych pgr-ów słabe grunty, zalesiło je i dziś otrzymują duże dopłaty. Zwracamy koszty zryczałtowane za zalesienia od 4 do 5 tys. zł/ha. Agencja płaci także za pielęgnację drzew przez 5 lat- do 300 zł/ha. Leśnik może ponadto zalecić ogrodzenie uprawy - na to również przyznawane są dotacje.

Jakie dopłaty rolnicy otrzymywali do tej pory i co się zmieni w br.?
Warto przypomnieć, że ARiMR jest płatnikiem środków unijnych w 60%, a reszta pochodzi z budżetu kraju. Rolnicy od 2004 roku otrzymują dopłatę obszarową wynoszącą 276,28 zł na hektar gruntu, a ponadto dopłaty do upraw- w przypadku pszenicy będzie to 313,45 zł, razem zatem rolnik otrzymuje 589,73zł/ha. Dodatkowe płatności dotyczą np. zakontraktowanego cukru - 33,98 zł do tony, opłaty z tytułu ONW- oznaczającego trudne warunki gospodarowania- u nas występują one na glebach V i VI klasy, (w I strefie nizinnej - 179 zł, w II- 264 zł). Obecnie zaczynają do nas wpływać nowe rozporządzenia Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczące różnych działań ARiMR. Możemy spodziewać się zmian niektórych warunków.
Jednak na pewno jedną z ciekawszych dopłat będzie nadal fundusz "Prof.", z którego w naszej gminie skorzystało wielu rolników. Jest to fundusz pomocowy przyznawany na inwestycje. Rolnik dzięki niemu może za 600 tys. zł (bez Vatu) dokonać zakupu maszyn czy modernizacji gospodarstwa, a Agencja zwraca połowę kosztów. Oczywiście wcześniej trzeba złożyć wniosek, odpowiednią dokumentację i poczekać na zgodę Agencji. Atrakcyjnym funduszem jest również pomoc Unii dla młodych rolników. Osoba, która nabywa grunty rolne, może w pierwszym roku działalności wystąpić o bezzwrotne dofinansowanie w wys. 50 tys. zł. Do tej pory, aby taką pomoc otrzymać, wystarczyło udokumentować posiadanie 1 ha ziemi. Od nowego roku normy podwyższono i dziś, aby ubiegać się o tę bezzwrotną pomoc, trzeba posiadać grunt o wielkości średniego gospodarstwa w województwie. U nas jest to 7,5 ha.
Nowością w obecnym okresie budżetowym Unii jest także to, że nie będzie już więcej działań dotyczących gospodarstw niskotowarowych i dostosowań do standardów unijnych.

Czy wszyscy rolnicy figurują już w bazie Agencji?
Zdecydowana większość. Są oczywiście takie osoby, które jeszcze nie skorzystały z dofinansowania lub nowi rolnicy, którzy kupili gospodarstwa. Każdy jednak niezależnie od tego, czy był w naszej bazie danych, musi co roku składać wniosek dotyczący dofinansowania produkcji rolnej. Rolnik może przecież zmienić uprawę i wtedy należy mu się inna dopłata. O tyle jednak jest już łatwiej, że większość osób wie, jakie mają działki. Zostały one dokładnie opisane. W tym roku pojawia się nowy wzór wniosku i przypuszczam, że mogą być z jego wypełnieniem pewne problemy - na jednym druku będzie bowiem umieszczony wniosek dotyczący dopłat obszarowych, rolnośrodowiskowych i cukru. W jego wypełnianiu będą pomagać odr-y. Przypominam, że ODR dla naszej gminy znajduje się w Urzędzie Gminy w Starych Babicach. Nowymi wnioskami będziemy dysponowali w połowie lutego, a termin ich składania rozpoczyna się od 15 marca i będzie trwał do 15 maja.

Jakie warunki musi spełnić rolnik, aby otrzymać dopłaty?
Nie wszyscy podchodzą w należyty sposób do wymogów dotyczących rolnictwa w Unii Europejskiej. Np. jeśli dla gospodarstwa przysługuje dopłata z tytułu ONW (trudnych warunków gospodarowania) musi ono spełniać nie tylko kryteria pochodzące z warunków klimatyczno- glebowych. Rolnik powinien działać zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. Kontrola przeprowadzona w jego gospodarstwie musi wykazać np. że ma szczelne szamba, odpowiednio przechowuje środki chemiczne, czy prowadzi książkę nawożenia i oprysków. Aby otrzymać dopłaty, trzeba spełniać wszystkie określone warunki.
Wiedza potrzebna do odpowiedniego prowadzenia gospodarstw przekazywana jest na specjalistycznych kursach. Rolnicy wypełniając wniosek zobowiązują się do przestrzegania pewnych zasad. Zawsze dysponujemy książkami z zakresu dobrej praktyki rolniczej i możemy je przekazać potrzebującym. Razem z odr-ami prowadziliśmy także szkolenia dotyczące wypełniania wniosków, praktyki rolniczej i nowych rozwiązań prawnych.

W mediach pojawiła się ostatnio informacja, że około 20% rolników podaje nieprawdziwe dane ubiegając się od dopłaty. Czy ten proceder ma miejsce również u nas?
Zdarzało się, że niektórzy próbowali oszukać Agencję, jednak szybko zostało to wychwycone. Dysponujemy różnorodnymi narzędziami do weryfikacji danych. Mamy precyzyjne mapy ze zdjęciami tzw. ortofotomapy. Dziś jesteśmy już w stanie przy pomocy zdjęć skutecznie je zweryfikować i precyzyjnie zmierzyć powierzchnię upraw. Te zagadnienia wychwytuje kontrola administracyjna w systemie komputerowym. Dodatkowo, co roku w terenie inspektorzy z Oddziału Regionalnego ARiMR kontrolują 5% gospodarstw. W przypadku poświadczenia nieprawdy trzeba liczyć się z konsekwencjami. Rolnicy mogą stracić dopłaty nawet na okres 3 lat. W przypadkach skrajnych nadużyć mogą być zabrane nawet dopłaty z lat poprzednich . Za oszustwo grożą sprawy sądowe. Każdy kto podpisuje wniosek, musi się zapoznać z konsekwencjami wypełnienia tego dokumentu. Odpowiednia klauzula na ostatniej stronie wniosku mówi, że : "znane mi są skutki składania fałszywych oświadczeń wynikające z art. 297 Kodeksu Karnego, znane mi są zasady przyznawania płatności rolnych" itd. Nieuczciwość nigdy nie popłaca.

mł