Marcin Zając - mieszka w Zielonkach Parceli, ale znamy go jako pracownika Oddziału Terenowego ARiMR w Wojcieszynie, gdzie pełni obowiązki zastępcy kierownika. Kilka lat temu pracował w Fundacji Programu Pomocy dla Rolnictwa przy Ministerstwie Rolnictwa i już wtedy zetknął się z Unią Europejską. Zapytaliśmy go zatem o kilka spraw związanych z polskim-unijnym rolnictwem...

- Jak duże było zainteresowanie dopłatami bezpośrednimi w naszej gminie?
Z gminy Stare Babice wnioski o wpis do ewidencji producentów złożyło 463 rolników. Większość z nich wystąpiła również o dopłaty. Statystycznie w Polsce 85% rolników wystąpiło z wnioskami, u nas wygląda to podobnie. O dopłaty nie wystąpiła część rolników starszych i bardziej zamożnych, którzy uznali, że im się to nie opłaca i nie potrzebują niczego od Unii. Większość rolników, których znam, złożyła wnioski.

- Czy rolnicy mieli problemy z wypełnianiem formularzy?
Uporanie się z tym zadaniem często sprawiało trudności, przed końcem wyznaczonego terminu ustawiała się kolejka. Wszyscy chcieli zdążyć. Wiele wniosków zostało odrzuconych i należało je poprawić. Np. jeden z rolników napisał, że uprawia zboże tam, gdzie naprawdę rósł las. Ale nasz szczelny system natychmiast to wychwycił. Niedawno zakończyliśmy kontrole wniosków w tzw. obszarówce czyli o dopłaty bezpośrednie. Przeprowadziliśmy kilka kontroli krzyżowych w przypadku, kiedy rolnik pomylił się i wpisał numer działki należącej do sąsiada. Przy wypełnianiu formularzy pomagało rolnikom 7 naszych pracowników i wszystkie wnioski wpłynęły w terminie.

- Co z rolnikami, którzy w porę nie złożyli wniosków?
Pierwszy termin składania wniosków upływał 15 czerwca br., ale wskutek dużego zainteresowania i trudności formalnych z ich wypełnianiem, został przedłużony do 30 czerwca. Teoretycznie wszyscy, którym zależało na uzyskaniu dodatkowych pieniędzy mogli w porę o nie wystąpić. Jeżeli jednak rolnik z jakichś względów nie zdążył czy dopiero teraz się zdecydował, to nic straconego. Przez cały rok można składać wnioski o nadanie numeru ewidencyjnego gospodarstwa, niestety o dopłaty może wystąpić dopiero w roku przyszłym w podanym przez Ministerstwo Rolnictwa terminie.

- Wnioski zostały złożone i co dalej?
18 paĽdziernika wypłacona została pierwsza pula dopłat dla 5 tys. losowo wybranych rolników z całego kraju. Wkrótce zajmiemy się naliczaniem płatności dla naszych producentów rolnych.

- Na jakiej wysokości dopłaty mogą liczyć rolnicy w naszej gminie?
Wysokość dopłat jest naliczana przez Unię Europejską i zależy od wielu czynników. Inaczej kształtują się dopłaty do poszczególnych rodzajów uprawianych roślin. Duże znaczenie ma też, czy w danym gospodarstwie jest ONW czyli trudne warunki gospodarowania. Stawki będą zatem zróżnicowane. Dla upraw warzywniczych wyniosą ok. 200 zł na ha, dla zbóż i roślin oleistych ok. 300 zł, dla zbóż i ONW ok. 500 zł.

- Jakie perspektywy pomocy finansowej stoją przed producentami rolnymi?
ARiMR ma do zaoferowania kilka programów pomocowych finansowanych przez UE. Bardzo istotny jest "Sektorowy Program Operacyjny", którym zajmuje się Oddział Regionalny w Warszawie na ul. Jana Pawła II 80. Program obejmuje wiele działań, jednym z nich jest "Inwestycje w gospodarstwach rolnych". W ramach tego programu rolnik może przeprowadzić inwestycję za kwotę 600 tys. zł i uzyska 300 tys. zł zwrotu. Młody rolnik, który posiada gospodarstwo nie dłużej niż 5 lat może uzyskać 55% zwrotu kosztów inwestycji. Jeżeli gospodarstwo znajduje się w ONW czyli trudnych warunkach gospodarowania, rolnik otrzyma 65% zwrotu. Należy pamiętać, że pieniądze są przyznawane tylko na dwa działania. Zakres dopuszczanych działań jest bardzo szeroki, można np. pobudować nowy magazyn, przerobić stary, utwardzić podwórko, zakupić maszyny. Jeżeli ktoś wykonał takie dwa działania i zaoszczędził jeszcze środki z tych 600 tys. to nie może liczyć na ich zwrot. Zatem trzeba umiejętnie rozplanować inwestycje. Warunkiem jest oczywiście posiadanie własnych funduszy czy możliwości kredytowe, gdyż Agencja zwraca pieniądze po zakończeniu inwestycji. Musimy liczyć się z tym, że Agencja ma dwa miesiące na rozpatrzenie wniosku o refundację i wystąpić o nią odpowiednio wcześnie. Jeżeli kontrola agencyjna wykaże, że inwestycja jest zgodna z projektami, pieniądze, tj. 50% kosztów, wpłyną na konto rolnika.

- Na terenie naszej gminy jest wiele niewielkich gospodarstw. Czy ich właściciele mogą liczyć na unijną pomoc?
Od 1 listopada br. uruchomione zostanie działanie, które ma na celu wsparcie finansowe właśnie takich niskotowarowych gospodarstw, aby zwiększyć ich możliwości inwestycyjne. Pomoc ta będzie polegała na wypłacie premii w wysokości równowartości 1250 euro rocznie przez okres 5 lat. Otrzymają ją producenci rolni, którzy prowadzą produkcję rolniczą w gospodarstwie niskotowarowym od co najmniej 3 lat do chwili złożenia wniosku.

- Czy UE stara się zachęcić młodych ludzi, aby zajęli się rolnictwem?
Unia stawia na młodych. Sposobem na zainteresowanie ich rolnictwem jest bardzo korzystny program „Ułatwienie startu młodym rolnikom". Polega on na tym, iż młody rolnik, któremu rodzice przekazali gospodarstwo, zgłasza się do Agencji z wnioskiem o wsparcie. Ma szansę otrzymania 50 tys. zł jednorazowej pomocy z przeznaczeniem na zainwestowanie w gospodarstwo. Rolnik nie musi przedstawiać żadnych rachunków, Agencja po 5 latach sprawdzi, czy to była rzeczywiście inwestycja w gospodarstwo i czy podniosła jego efektywność. Jeżeli pieniądze młody człowiek przeznaczył na inne cele, wówczas niestety będzie musiał dokonać ich zwrotu łącznie z odsetkami.

- Ale rodzice też muszą mieć motywację, aby przekazać gospodarstwo następcy...
Rolnicy chętniej zrezygnują z prowadzenia działalności rolniczej w swym gospodarstwie, jeżeli będą mieli zapewnione Ľródło dochodu. Taką formą ich zabezpieczenia są renty strukturalne, których podstawowa wielkość wynosi 210% najniższej emerytury i może zostać zwiększona, jeżeli rolnik spełni odpowiednie warunki, np. przekaże grunty o powierzchni min. 3 ha. Gospodarstwo można również przekazać do Agencji Nieruchomości Rolnych bądĽ na cele związane z ochroną środowiska czy zalesieniem. Renta będzie wypłacana przez 10 lat. Jest duże zainteresowanie rentami strukturalnymi w naszej gminie, wpłynęły już pierwsze wnioski.

- Niektórzy rolnicy chcieliby zapewne poszerzyć swą działalność. Czy i oni mogą liczyć na wsparcie?
Osoby zainteresowane przebranżowieniem albo uzyskaniem dodatkowego Ľródła dochodu mogą liczyć na pomoc w wysokości do 100 tys. zł.
Wynika to z założeń działania „Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych Ľródeł dochodów". Choć to skomplikowanie brzmi, jest w praktyce bardzo proste. Jeżeli rolnik prowadzi gospodarstwo, aby mieć dodatkowe Ľródło dochodu, może poczynić inwestycje do 100 tys. zł, które Agencja mu zwróci.

- Na Zachodzie popularne są grupy producenckie, czy podobnie jest u nas?
W Polsce powstają powoli grupy producenckie, ale na terenie gminy jeszcze ich nie ma. Na działalność takich grup można pozyskać duże środki z UE. Polacy są nadal niechętni grupom producenckim, gdyż kojarzą im się nie najlepiej - ze spółdzielniami na siłę wprowadzonymi przez komunistów.
Utworzenie grupy producenckiej jest trudne, gdyż każdy rolnik ma inną jakościowo ziemię i może uzyskać inne plony niż sąsiad, stosuje różne środki pielęgnacji i ochrony roślin. Ma to szczególne znaczenie przy uprawie warzyw. Może dlatego nasi producenci jeszcze się nie zrzeszyli.

- Co by Pan doradził rolnikom, którzy nie uprawiają ziemi, ale też nie chcą jej sprzedać?
Alternatywą dla nich może być wydzierżawienie gruntów, np. sąsiadowi. Na gorszych glebach proponuję zalesienie, dokonane na podstawie sporządzonego przez leśniczego planu zalesienia. Osoba, która się na to zdecyduje może liczyć na finansowe wsparcie z unijnych funduszy. Obejmie ono jednorazowe wsparcie na zalesienie oraz grodzenie upraw, przez 5 lat od nasadzenia będzie wypłacana premia pielęgnacyjna za utrzymanie nowej uprawy leśnej oraz przez 20 lat premia zalesieniowa, stanowiąca ekwiwalent za wyłączenie gruntów rolnych z uprawy. W naszej gminie jest zainteresowanie tym działaniem i kilku rolników na pewno z niego skorzysta.

- Teraz, gdy bydło ma paszporty, wie Pan zapewne ile jest u nas w gminie krów?
Z naszych wyliczeń wynika, iż na terenie gminy jest ok. 80 krów. Rolnicy odchodzą od tradycji trzymania 1-2 sztuk, głównie ze względu na wygodę - nie ma w pobliżu mleczarni, do której mogliby odstawiać mleko. Hodowla kilku sztuk nie jest zbyt ekonomiczna, ale czasochłonna. Przypuszczam, że zapotrzebowanie na mleko od "prawdziwej" krowy byłoby u nas spore. Np. sąsiednia gmina Leszno zwiększa hodowlę krów, na jej terenie jest kilka dużych gospodarstw nastawionych na hodowlę bydła.

Jak widać, przed naszymi rolnikami jest wiele możliwości skorzystania z unijnej pomocy finansowej. To od nich zależy czy je wykorzystają...
Nie wyczerpaliśmy wszystkich interesujących zagadnień.
Osoby zainteresowane szerszymi informacjami zapraszamy do Biura Powiatowego w Wojcieszynie, ul Trakt Królewski 91, nr. tel. 752 02 19 lub na infolinię 0 800 380 084.

Aneta Kołaczyńska