Zrównoważony rozwój jako podstawa gospodarowania w Gminie Stare Babice
Istotą zrównoważonego rozwoju jest zapewnienie trwałej poprawy jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń poprzez kształtowanie właściwych proporcji między kapitałem ekonomicznym, ludzkim i przyrodniczym. Przyjmuje ona za swoją podstawę założenie, że poprawa, a co najmniej niepogarszanie stanu środowiska przyrodniczego, winny być jednym z podstawowych czynników warunkujących rozwój gospodarczy i poprawę jakości życia ludności. Dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju konieczne jest, aby ochrona środowiska przyrodniczego stanowiła nieodłączną część procesów rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego i nie była rozpatrywana w oderwaniu od nich. Innymi słowy, zrównoważony rozwój to nadanie postępowi cywilizacyjnemu kierunku zachowującego w sposób trwały zasoby i walory środowiska przyrodniczego oraz czynna jego ochrona.
Na zrównoważony rozwój składają się cztery podstawowe elementy:
planowanie dla przyszłości, czyli rozwiązując dzisiejsze problemy nie zapominajmy o przyszłych pokoleniach i jego potrzebach,
planowanie dla środowiska życia człowieka, obejmującego zarówno elementy przyrodnicze, jak i antropogeniczne (sztucznie stworzone przez człowieka),
zapewnienie sprawiedliwego dostępu do zasobów przyrodniczych obecnych i przyszłych pokoleń,
szeroki udział różnych grup społecznych w podejmowaniu decyzji dotyczących kierunków i tempa procesów rozwojowych.
Celem zrównoważonego rozwoju jest stała poprawa jakości życia obywateli poprzez zaspokojenie obecnych potrzeb, bez szkody dla możliwości ich zaspokajania przez przyszłe pokolenia. Jego realizacja jest możliwa tylko poprzez ekonomiczne działanie opierające się na trzech szczegółowych zasadach:
Zasada równowagi, a ściślej mówiąc zasada ładu zintegrowanego. Oznacza ona dostosowanie zasobochłonności procesów gospodarowania do dostępności wszystkich zasobów, jakimi społeczność na danym terenie dysponuje, tj. zasobów przyrodniczych, zasobów pracy i zasobów kapitału. Ładem zintegrowanym można więc nazwać sytuację, w której w sposób harmonijny realizowane są cele społeczne, ekologiczne i ekonomiczne danej społeczności.
Zasada efektywności (racjonalnego gospodarowania), która ma dwa warianty:
wydajności, nakazującej przy dopuszczalnym poziomie zużycia zasobów przyrodniczych maksymalizowanie efektów społecznych i gospodarczych,
oszczędności, nakazującej przy zadanym poziomie efektu społecznego i gospodarczego minimalizowanie zużycia zasobów przyrodniczych.
Stąd też, w procesie racjonalnego gospodarowania należy brać pod uwagę nie tylko kryterium ekonomiczne, lecz także kryteria ekologiczne. Powinny one wymuszać w sferze gospodarowania dostosowanie produkcji do posiadanych zasobów przyrodniczych, uświadomić konieczność uwzględniania potrzeb przyszłych pokoleń, pomagać w prawidłowym określaniu zakresu, a także kosztów produkcji bezodpadowej, aby w rezultacie przekonać społeczeństwo o nieopłacalności degradacji środowiska. W sferze ekologii zaś kryteria ekonomiczne powinny prowadzić do przekonania o opłacalności nakładów finansowych ponoszonych na kształtowanie i ochronę środowiska.
Zasada zapewnienia wzajemnych korzyści współdziałającym ze sobą układom, którymi mogą być zarówno podmioty gospodarcze, grupy społeczne (np. społeczność lokalna), jak i układy przestrzenne (np. gminy). Wyraża się ona przede wszystkim poprzez partycypację społeczeństwa we wszystkich przedsięwzięciach związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym na danym obszarze - zarówno w sferze planowania i realizacji, jak i w sferze kontroli i monitorowania stopnia ich realizacji. Dany rodzaj działalności gospodarczej należy rozwijać tylko tam, gdzie ludność miejscowa daje przyzwolenie i jest tym rozwojem zainteresowana. Działalność gospodarcza powinna opierać się na:
miejscowym potencjale rozwojowym, tj. miejscowych zasobach naturalnych, ludzkich i materialnych,
miejscowej inicjatywie gospodarczej i inwestycyjnej,
ustaleniach maksymalnego stopnia zainwestowania terenu, oszczędzaniu ziemi i innych zasobów naturalnych,
maksymalnym wykorzystaniu istniejących materialnych elementów zagospodarowania przestrzeni,
"czystych" ekologicznie technologiach produkcji, w tym wytwarzania energii,
zbilansowaniu wszystkich ekonomicznych, społecznych i ekologicznych korzyści i strat wynikających z określonego przedsięwzięcia gospodarczego.
Zasada zrównoważonego rozwoju zakłada konieczność zintegrowanego i kompleksowego podejścia do procesów rozwojowych, tj. traktowania ich jako współzależne i wzajemnie uwarunkowane procesy rozwoju społecznego, gospodarczego, ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, ochrony dziedzictwa kulturowego oraz zagospodarowania przestrzeni.
We wspólnej polityce ochrony środowiska Wspólnoty Europejskiej największy nacisk kładzie się obecnie na zrównoważony rozwój uwzględniający potrzeby obecnego i przyszłych pokoleń. Zakłada ona osiągnięcie następujących celów:
zachowanie i rozwój jakości życia oraz ochronę zdrowia człowieka,
zachowanie, ochronę i poprawę środowiska naturalnego (ochrona dziedzictwa przyrodniczego, unikanie wyrządzania trwałych szkód w środowisku, zapobieganie zanieczyszczeniom i szkodom oraz ich ograniczanie),
racjonalizacja zakresu i charakteru produkcji oraz konsumpcji energii,
zmiana nawyków konsumpcyjnych obywateli,
zapewnienie ciągłego dostępu do surowców naturalnych, rozważne i racjonalne ich wykorzystanie oraz optymalne gospodarowanie i właściwe zagospodarowanie odpadów (odzyskiwanie surowców wtórnych),
edukacja ekologiczna obywateli,
wspieranie działań regionalnych i globalnych w zakresie ochrony środowiska.
Cele te są zaadresowane go do wszystkich podmiotów, tj. władz publicznych wszystkich szczebli, w tym samorządu gminnego, wszystkich podmiotów gospodarczych, organizacji pozarządowych (społecznych) i ogółu obywateli. Ich realizacja powinna odbywać się drogą uzyskania wysokiego poziomu ochrony środowiska z zastosowaniem działań zapobiegawczych, pilnego naprawiania szkód u źródeł ich powstawania oraz ponoszenia kosztów zanieczyszczeń przez sprawcę.
Tak więc, prawo Wspólnoty Europejskiej uznało zasadę zrównoważonego rozwoju jako podstawową zasadę warunkującą rozwój gospodarczy i społeczny oraz zagospodarowanie przestrzenne. Oparta na niej ochrona środowiska musi być uwzględniana we wszystkich sferach aktywności wspólnotowej i na wszystkich etapach działań, tj. planowania, realizacji oraz monitorowania i kontroli realizacji (co umożliwia wychwycenie naruszeń i odchyleń oraz ich eliminacji, a także zaprzestania działań niepożądanych przez instrumenty monitorujące).
Wprowadzane od kilku lat w Polsce przepisy prawa tworzą warunki dla urzeczywistniania zasady zrównoważonego rozwoju, co znalazło swój wyraz w zapisach Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku1 , jak też w ustawach: prawo ochrony środowiska2 oraz o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym3.
Wprowadzanie w życie tej zasady wynika także ze zobowiązań międzynarodowych. Otóż, Polska podpisała w 1992 roku Deklarację z Rio de Janeiro oraz Agendę 21 określające prawa i obowiązki państw w procesie realizacji zasady zrównoważonego rozwoju oraz zestaw zaleceń dla działań na rzecz jej urzeczywistnienia. Także podpisany przez Polskę w 1991 roku Układ Stowarzyszeniowy z Wspólnotami Europejskimi zawiera zapis, że "polityka realizacji rozwoju społeczno-gospodarczego Polski powinna kierować się zasadą zrównoważonego rozwoju". Wdrażanie tej zasady musi dokonywać się przy respektowaniu realiów społecznych i ekonomicznych. Stąd też w najbliższych kilkunastu latach zasadne staje się zlikwidowanie najbardziej palących problemów ekologicznych. Chodzi tu przede wszystkim o:
znaczną poprawę stanu środowiska przyrodniczego (osiągnięcie norm ekologicznych obowiązujących w Unii Europejskiej),
ustanowienie systemów obszarów chronionych (krajowych, regionalnych i lokalnych),
zmiany procesów produkcyjnych (nowoczesne i bezpieczne ekologicznie technologie),
minimalizację zużycia surowców naturalnych i emisji zanieczyszczeń oraz recykling,
czyli o ekologizację procesów rozwojowych, tj. powszechne uwzględnianie uwarunkowań ekologicznych w sterowaniu procesami rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zagospodarowaniu przestrzeni w stopniu społecznie, technicznie i ekonomicznie (możliwości sfinansowania przedsięwzięć proekologicznych) realistycznym.
Biorąc powyższe pod uwagę, władze Gminy Stare Babice przy formułowaniu celów rozwoju, a następnie programów i zadań realizacyjnych kierowały się konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju.
1Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolność i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju; Art. 74 ust. 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom; Art. 74 ust. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych; Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. 2Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001roku prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62 poz. 627 z póź. zm). 3Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80 poz. 717).
ostatnia aktualizacja -16.01.2014; webmaster
Strona od 20.06.2004 odwiedzona -
razy site
map
QR Code jest zarejestrowanym znakiem handlowym DENSO WAVE Incorporated.